Hoger beroep tegen uitspraken dwangsommen

Boete voor te laat beslissen

Voorheen moest de IND voor elke dag dat een besluit te laat genomen werd een dwangsom betalen met een maximum van 1.442 euro (bestuurlijke dwangsom). Daarnaast kon de rechter een rechterlijke dwangsom aan de IND opleggen. De rechter legde dan een termijn op om te beslissen. Indien die termijn was verstreken, moest de IND voor elke dag dat nog niet was beslist een dwangsom betalen tot een door de rechter bepaald maximumbedrag.

Dat niet tijdig beslist wordt op een asielaanvraag wordt niet opgelost door een dwangsom op te leggen. Daarom heeft de Tweede Kamer in juli 2020 ingestemd met de 'Tijdelijke wet opschorten dwangsommen IND'. Deze wet geldt totdat er een definitieve wet komt. Sindsdien worden geen bestuurlijke en rechterlijke dwangsommen meer betaald aan asielzoekers wanneer besluiten buiten de wettelijke beslistermijn zijn genomen. 

In strijd met Unierecht

In de uitspraak van de rechtbank Den Bosch (22 april 2022) wordt geoordeeld dat de Staat met de tijdelijke wet, voor wat betreft de bestuurlijke en de rechterlijke dwangsom, in strijd handelt met het Unierechtelijk gelijkwaardigheidsbeginsel en artikel 47 van het Europese Handvest. Eerder oordeelde de rechtbank Arnhem (24 maart 2022) dat alleen de rechterlijke dwangsom in strijd was met artikel 47 van het Handvest. Er zijn ook rechtbanken die de tijdelijke wet wel gerechtvaardigd vinden.  

Hoger beroep

De staatssecretaris van Justitie en Veiligheid heeft tegen de uitspraak van rechtbank Arnhem al hoger beroep aangetekend bij de Raad van State. Tegen de uitspraak van de rechtbank Den Bosch zal dat op korte termijn ook worden gedaan. Totdat daarover geoordeeld is zal de IND in lopende beroepen waar asielzoekers verwijzen naar deze uitspraken aan de rechtbank vragen om de behandeling daarvan uit te stellen. De IND keert in de tussentijd geen dwangsommen uit.

Aanpassing Vreemdelingenwet

De huidige tijdelijke wet waarin dwangsommen opgeschort worden geldt totdat de definitieve wet in werking treedt. Het wetsvoorstel van de definitieve wet is momenteel in behandeling bij de Tweede Kamer. 

De IND is voorstander van het afschaffen van de dwangsommen. Het beoordelen van asielaanvragen is mensenwerk. IND-medewerkers zijn uiterst gemotiveerd om zo snel mogelijk duidelijkheid te geven aan de onzekere situatie van asielzoekers. Het verleden heeft uitgewezen dat het opleggen van dwangsommen niet bijdraagt aan sneller beslissen. Het is zonde om de beperkte capaciteit van de IND in te zetten op het afhandelen van dwangsommen in plaats van het behandelen van aanvragen.

Zorgvuldig en snel besluiten

Asielzoekers hebben recht op een zorgvuldig en tijdig besluit. De IND zet alles op alles om dat voor elkaar te krijgen. Hiervoor wordt geïnvesteerd in meer vakbekwaam personeel en het verder verbeteren van werkprocessen. Doordat het aantal asielaanvragen regelmatig hoger is dan waar de IND op ingericht is, kan een tijdige afhandeling niet altijd gegarandeerd worden.