‘Ik toets of we zorgvuldig genoeg te werk zijn gegaan’

Een procesvertegenwoordiger bij de IND komt pas in actie als iemand een negatief besluit heeft gekregen op zijn aanvraag én daartegen in beroep gaat. De zaak komt dan bij de procesvertegenwoordiger terecht. En die duikt vervolgens het dossier in en schrijft een verweer dat meegaat naar de zitting.

Toelating, vreemdelingenbewaring en piket

De zaken waar je als procesvertegenwoordiger mee te maken hebt, zijn behoorlijk divers. Zo kun je onder andere toelatingszaken behandelen, maar ook vreemdelingenbewaringzaken of piketzaken. Duizelt het al? Begrijpelijk. Marjon neemt je graag mee in dit juridische landschap. ‘Bij toelatingszaken horen zowel asiel- als reguliere aanvragen die de IND doet. Bijvoorbeeld familie- en gezinshereniging. Bij vreemdelingenbewaringzaken gaat het om zaken van mensen die wachten op uitzetting en waarvan we bang zijn dat ze uit beeld verdwijnen. Daarom wordt hun tijdelijk de vrijheid ontnomen. En de piketzaken zijn de echte spoedzaken, waarbij iemand binnen 48 uur uit de opvang of uit het land gezet wordt. Dan heb je vaak maar een uur om een standpunt te formuleren. Dat zijn zaken waar ineens iets nieuws in beeld is gekomen, dat de situatie kan veranderen. Als iemand bijvoorbeeld van een kind bevalt in Nederland, door medische redenen niet weg kan of nieuwe bewijzen in bezit krijgt.’

Verweer en pleidooi

Hoe ziet een dag voor Marjon er concreet uit? ‘Dat hangt in eerste instantie af van de soort zaak waaraan ik werk. Toelatingszaken zijn anders dan vreemdelingenbewaringzaken of piketzaken. Maar in de kern houdt het in dat ik een dossier uit de voorraad uitpluis en analyseer. Daarna beslis ik of we de zaak kunnen doorzetten naar de rechtbank of dat er nog aanvullende informatie nodig is. Gaat de zaak naar de rechtbank? Dan schrijf ik een verweer. Daar staan argumenten en bewijzen in waarmee ik de beslissing van de IND rechtvaardig. Bij de zitting houdt de procesvertegenwoordiger een pleidooi. Je beantwoordt dan de vragen van de rechter of je geeft een extra toelichting op het schriftelijke verweer. Ik bepleit meestal niet zelf de zaken waarvoor ik een verweer schrijf, collega’s-wisselen elkaar daarin af.’

In de rechtbank

Als Marjon in de rechtbank zit, heeft ze meestal tussen de drie en negen zittingen per dag. Dat hangt af van het soort zaak. ‘Als ik een dag op toelatingszaken zit, heb ik er maximaal zes. Bij vreemdelingenbewaringzaken kunnen het er acht of negen zijn. Dat komt omdat dit kortere procedures zijn. Je wil iemand natuurlijk zo kort mogelijk de vrijheid ontnemen, dus het is belangrijk dat er snel op dat soort zaken besloten wordt. Bij piketzaken is er zelfs helemaal geen zitting. De rechtbank doet de uitspraak dan op basis van het schriftelijke verweer.’

Elke week is anders

Elke week kan er voor Marjon dus anders uitzien. ‘En juist dat maakt het werk voor mij zo leuk. Bij toelatingszaken krijg je allerlei soorten onderwerpen, waardoor ik me steeds in andere thema's kan verdiepen. Je kunt je goed voorbereiden en komt in de rechtbank niet snel voor verrassingen te staan. Piket- en vreemdelingenbewaringzaken zijn daarentegen heel ad hoc. Je weet niet zo goed wat er op je afkomt. Bij vreemdelingenbewaringzaken hoor je pas op de zitting waarom de vreemdeling het niet eens is met het besluit. En bij piket komt er ineens iets nieuws in beeld waarop je ook niet kunt anticiperen. De uitdaging zit 'm dan in het snel kunnen schakelen en je goed staande kunnen houden.’

Mensenlevens

Het vreemdelingenrecht is erg in beweging en dat trok Marjon wel aan. 'Er zijn doorlopend ontwikkelingen op nationaal en internationaal niveau. Daarnaast raakt het nauw aan de politiek en dat speelveld houdt me geboeid. Tegelijk is het niet altijd makkelijk om aan de kant van de ‘nee-zegger’ te zitten. Je bent natuurlijk met mensenlevens bezig. Tijdens een zitting hebben emoties vaak de vrije loop. Ik zie wat het doet met mensen, hoeveel verdriet en boosheid er bij hen leeft. Dat raakt mij ook. En soms moet ik zaken bepleiten waarin ik als persoon het liefst anders had gehandeld, maar gebonden ben aan de wet- en regelgeving. Dan zeg ik bijvoorbeeld 'de staatssecretaris vindt', zodat ik als individu enigszins afstand kan nemen.'

Extra zorgvuldig

Ondanks de moeilijke momenten, zit Marjon helemaal op haar plek. 'Als procesvertegenwoordiger ben ik een schakel in het proces en mijn werk is van maatschappelijk belang. In principe verdedig ik het besluit van de IND op een aanvraag. Maar doordat ik een dossier opnieuw doorspit om een verweer te schrijven, toets ik ook onze zorgvuldigheid op besluiten een extra keer. Soms komt het dan voor dat ik het besluit van de beslismedewerker intrek. De aanvraag moet dan opnieuw bekeken worden.'

De juiste balans

Haar werk is intensief, indrukwekkend en impactvol. Gelukkig komt ze na een dag werken niet leeg thuis. 'Niet elke zaak is zo schrijnend. Er zijn genoeg zaken waarvan het heel duidelijk is dat de aanvrager geen recht van verblijf heeft. Dan heb ik het gevoel dat ik echt wat heb bijgedragen. Die afwisseling zorgt voor een juiste balans. Ik ben hier nog lang niet uitgekeken.'